Qeveria formulon politikën e taksave me qëllim kryerjen e një sërë funksionesh dhe përmbushjen e nevojave financiare të vendit duke përdorur paratë e marra në formën e tatimit mbi projektet e referuar ndonjë dobie tatimpaguesit, në këmbim të taksës së paguar prej tij. Nga natyra, taksat klasifikohen si një taksë progresive, taksë proporcionale dhe taksë regresive.
Përcaktimi i taksës progresive
Një taksë progresive është një sistem tatimor, në të cilin norma e tatimit rritet me një rritje në shumën e tatimit. Shkurtimisht, është një sistem tatimor në të cilin shkalla tatimore varet nga aftësia e personit për të paguar, taksa e lartë mblidhet nga ata që fitojnë gjithnjë e më pak nga ata të ardhurat e të cilëve janë të ulëta. Prandaj, taksapaguesit ndahen në bazë të nivelit të tyre të të ardhurave. Sistem ky që përdorin shtetet europiane.
Ky sistem tatimor ka për qëllim zvogëlimin e vështirësisë tatimore tek njerëzit, me të ardhura më të ulëta, pasi rëndesa e taksave zhvendoset tek ata me të ardhura më të larta. Kjo taksë bazohet në nocionin se individët që fitojnë më shumë, duhet të paguajnë më shumë. Psh. një normë tatimore e prej 10% për të ardhurat më pak se $10.000, një normë e dytë prej 15% për të ardhurat e tatueshme ndërmjet 10.$000 dhe $30.000 dhe një normë e tretë prej 25% për të ardhurat e tatueshme midis $30.000 dhe $60.000.
Përcaktimi i taksës proporcionale
Tatimet proporcionale ose taksa e sheshtë, vlerëson të njëjtin nivel tatimor pa marrë parasysh të ardhurat ose pasurinë. Ajo ka për qëllim të krijojë barazi midis normës tatimore marxhinale dhe normës mesatare tatimore të paguar.
Për shembull, sipas një sistemi proporcional të të ardhurave, tatimpaguesit individualë do të paguanin një përqindje të fikse të të ardhurave vjetore, pavarësisht nga të ardhurat e tyre. Për shembull nëse taksa e sheshtë është 10% e të ardhurave dhe meqenëse nuk rritet ose zvogëlohet me rritjen e të ardhurave, një individ që fiton $20.000 në vit paguan $2.000, ndërsa dikush që fiton $200.000 çdo vit paguan $20.000 në taksa.
Përcaktimi i taksës regresive
Kur rritet shuma që i nënshtrohet tatimit, shkalla e përgjithshme e tatimit zvogëlohet, atëherë ky mekanizëm tatimor thuhet të jetë regresiv. Ta themi thjesht, tatimi regresiv është ai në të cilin taksa e lartë paguhet shumë nga të njerëzit me të ardhura të ulëta dhe pak nga ata me të ardhura të larta. Sistem që përdor sot shteti zvicerian.
Tatimi është i vendosur në mënyrë fikse dhe zbatohet në mënyrë uniforme për të gjithë konsumatorët pavarësisht nga niveli i tyre i të ardhurave. Për shkak të kësaj takse, grupi me të ardhura të pakta ndikohet rëndë nga taksa, të cilët duhet të paguajnë një pjesë më të lartë të të ardhurave të tyre si taksë kurse me të pasurit ndodh ndryshe. Kjo ndodh pasi marrëdhënia në mes të aftësisë paguese të taksave dhe normës së tatimit është e zhdrejtë. Për shembull, nëse një person bën $20.000 në vit dhe paguan $1.000 për taksat për të mira dhe shërbime, atëherë 5% e të ardhurave vjetore taksohet. Nëse një person bën $100.000 në vit dhe paguan të njëjtën $1.000 në taksat e shitjes, atëherë vetëm 1% e të ardhurave të tij taksohet.
Përfundimi
Në tatimin progresiv, njerëzit me të ardhura të ulëta gëzojnë barrë tatimore të reduktuar, meqë rëndesa zhvendoset në grupin me të ardhura të larta. Nga ana tjetër, në një sistem tatimor regresiv, grupi me të ardhura të larta, gëzon barrë tatimore të reduktuar, meqë rëndesa zhvendoset në grup me të ardhura të ulëta.
Tatimet janë pjesë e politikës fiskale të qeverisë, e cila synon të arrijë qëllimet kombëtare. Ajo luan një rol vendimtar, pasi është një nga burimet kryesore të financimit të vendit. Tatimi regresiv është e kundërta e saktë e taksave progresive, si në tatimin progresiv, shkalla e përparimit tatimor nga niveli i ulët në të lartë, ndërsa në tatimin regresiv, norma e tatimit përparon nga niveli i lartë në të ulët. Ndërsa përkrahësit e taksës së sheshtë besojnë se ajo stimulon më shumë ekonominë duke inkurajuar njerëzit që të punojnë më shumë, si dhe të shpenzojnë më shumë. Ata gjithashtu besojnë se bizneset ka të ngjarë të shpenzojnë dhe të investojnë më shumë në sistemin e taksave të sheshtë, duke vënë më shumë dollarë në ekonomi.